Ze względu na zawartość substancji dietetycznych grzyby jadalne zalicza się do żywności funkcjonalnej, wykazującej korzystny wpływ na zdrowie człowieka, ponad ten, który wynika z obecności w nich uznanych za niezbędne składników odżywczych.
Wysoka wartość odżywcza grzybów wynika z zawartości w grzybni przyswajalnych białek, węglowodanów, tłuszczu w postaci oleju zawierającego kwasy tłuszczowe nienasycone i nasycone, a także witamin (B1, B2, B6, H, PP, E, D) i prowitaminy witaminy A – β-karotenu oraz licznych pierwiastków (m. in. chrom, cynk, fosfor, kobalt, magnez, mangan, miedź, nikiel, potas, sód, srebro, wapń, selen, żelazo). Bardzo korzystna jest obecność w owocnikach enzymów. Nawet w małych ilościach pobudzają one apetyt, ułatwiają trawienie i przyswajanie pokarmu. Owocniki grzybów zawierają także substancje zapachowe nadające potrawom niepowtarzalny aromat i smak, co znacznie zwiększa ich wartość, jako produktu spożywczego.
Wiele badań pozwoliło udowodnić, że kompozycja wolnych i związanych aminokwasów występujących w grzybach jest porównywalna do występujących w proteinach zwierzęcych, co jest ważne dla diety człowieka zwłaszcza odkąd pojawia się coraz więcej chorób, których przyczyną jest spożywanie mięsa ssaków. Grzyby zawierają również liczne związki fenolowe, terpenowe, indolowe, o działaniu antyoksydacyjnym. Ekstrakty i metabolity pochodzące z owocników i biomasy grzybów jadalnych/leczniczych wykazują działanie: immunostymulujące, przeciwnowotworowe, prokognitywne, neuroochronne, hipoglikemiczne, przeciwdepresyjne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwrobacze. Biologicznie i leczniczo aktywne metabolity grzybów są używane w terapii tak poważnych schorzeń jak np. choroby krążenia, cukrzyca, miażdżyca, choroby nowotworowe, dysfunkcjach organizmu wywołanych przez wolne rodniki oraz w profilaktyce depresji i chorób neurodegeneracyjnych.
Znaczenie grzybów jadalnych, jako środków skutecznych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych i o działaniu prebiotycznym zostało potwierdzone w badaniach klinicznych w ostatnich latach. Głównymi związkami odpowiedzialnymi za ten efekt są polisacharydy i ich połączenia z peptydami, (proteoglikany) czy steroidami. Błonnik pokarmowy występujący w owocnikach grzybów jadalnych występuje zarówno w ścianach strzępek oraz wewnątrz strzępek. Przyjmuje się, że polisacharydy izolowane z grzybów jadalnych aktywizują odpowiedź immunologiczną w badaniach in vitro i in vivo, działając jako biologiczne stymulanty. Dzięki obecności w grzybach jadalnych dużej ilości włókna pokarmowego, szczególnie glukanów (zwiększających lepkość treści pokarmowej) oraz chityny zwiększa się wydalanie kwasów żółciowych oraz steroidów obojętnych.
Ze względu na znaczącą zawartość związków indolowych, a zwłaszcza L-trptofanu i 5-hydroksytryptofanu (5-HTP) znaczenie profilaktyczne posiadają również owocniki i grzybnia grzybów jadalnych. Najnowsze badania wykazują, że dieta może mieć duże znaczenie w zapobieganiu depresji, np. należy unikać picia alkoholu, nadmiaru cukru, pokarmów bogatych w skrobię, ponieważ podnoszą one na krótko poziom glukozy we krwi. Po krótkim czasie jej poziom gwałtownie spada, powodując uczucie lęku, nerwowość i przygnębienie. Stwierdzono, że 5-hydroksy-L-tryptofan, L-tryptofan jako prekursorzy serotoniny w OUN, kwas antranilowy (witamina L1) oraz kwasy tłuszczowe przeciwdziałają rozwojowi tej choroby. Naukowcy dowodzą, że istnieje związek pomiędzy poziomem kwasów omega-3 w diecie człowieka, a występowaniem depresji. L-Tryptofan jest aminokwasem względnie egzogennym, wchodzącym w skład białek budujących organizmy żywe, dlatego musi być dostarczany wraz z pożywieniem. L-Tryptofan bierze udział w syntezie witaminy B3 w organizmie człowieka oraz hormonu melatoniny i serotoniny. Aminokwas ten oraz jego pochodne odgrywają zasadniczą rolę w odczuwaniu bólu oraz w regulacji nastroju i snu. L-Tyrptofan jest prekursorem 5-hydroksy-L-tryptofanu, bezpośredniego substratu w syntezie serotoniny stąd spożycie tych aminokwasów wpływa na zwiększenie ilości tego aktywnego neuroprzekaźnika, wytwarzanego w mózgu.
Inne związki występujące w takie jak między innymi glikoproteiny regenerujące neurony występują np. w Hericium erinaceus (soplówce jeżowatej). Ze względu na swoje możliwe właściwości odżywcze i lecznicze H. erinaceus był stosowany w medycynie tradycyjnej, ostatnio stwierdzono też w badaniach naukowych, że ma również pozytywny wpływ na regeneracje nerwów i mózg. Uważa się, że ma duży potencjał w leczeniu zaburzeń neurologicznych ze względu na zawartość związków neuroaktywnych, które mogą przenikać przez barierę krew-mózg. Owocniki tego gatunku syntetyzują erinacyny które aktywują czynnik wzrostu nerwów czyli bioproteinę, która odgrywa kluczową rolę w regeneracji neuronów w mózgu. Związek ten może również stymulować wzrost nowych neuronów w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Wykazano, że związki bioaktywne wyekstrahowane z owocnika lub grzybni mają właściwości przeciwutleniające, przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i prebiotyczne. Ponadto H. erinaceus jest stosowany, jako terapia wspomagająca w zaburzeniach funkcji poznawczych, chorobie Alzheimera, chorobie Parkinsona i udarze niedokrwiennym. Obecne badania nad H. erinaceus koncentrują się na biologicznych podstawach jego korzystnego działania w zaburzeniach afektywnych.
Dołącz do konferencji „Bystrzy & Długowieczni”
Dołączając do niebanalnej konferencji online „Bystrzy & Długowieczni”, 13-14 kwietnia 2024, będziecie mogli posłuchać profesor Bożeny Muszyńskiej na żywo, a z jej wykładu dowiecie się m.in. o znaczeniu grzybów jadalnych, jako środków skutecznych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych.
Natomiast, jeżeli pragniecie spróbować mieszanki najlepszej jakości grzybów witalnych, adaptogenów, ziół i witamin z certyfikowanych upraw ekologicznych odwiedźcie stronę Psyche&Soma!
