Mamy w polskich, a szerzej europejskich lasach rośliny i grzyby, które świetnie mogą wspierać nasze ciała i umysły, choć nie są tak popularne jak ich sławne azjatyckie odpowiedniki. Nie deprecjonując koreańskich żeńszeni, czy mongolskiego maczużnika zajrzyjmy także w nasze rodzinne knieje.
Gojnik
W Polsce, jako gatunek przejściowo dziczejący (efemerofit) często występuje gojnik drobnokwiatowy. Łacińska nazwa „sideritis” ma wywodzić się z greckiego „sideros” – czyli żelazo. Podobno odnosić się to ma do wykorzystywania gojnika w leczeniu ran odnoszonych żelazną bronią. Polska nazwa też wskazuje jednoznacznie na odniesie do zjawiska gojenia. Genezy nazwy to ciekawa przestrzeń i daje szerokie pole do kojarzeń i anegdot, a my tymczasem przechodzimy do spraw konkretnych i sprawdzalnych.
Gojnik zawiera bardzo dużo związków polifenolowych o działaniu antyoksydacyjnym oraz przeciwzapalnym. Są to m.in.: flawonoidy, garbniki, terpeny, kwasy fenolowe oraz olejek eteryczny, o którym później. Poza tym naukowcy odkryli, że niektóre gatunki gojnika rozszerzają u zwierząt naczynia krwionośne, a tym samym regulują ciśnienie tętnicze krwi.
Napar z gojnika zwany herbatką górską może mieć działanie relaksujące oraz uspokajające. Najprawdopodobniej jest to efekt obecności w gojniku wspomnianego olejku eterycznego zawierającego m.in. pinen i werbenol. Tym razem nie amerykańscy, ale niemieccy naukowcy mieli dowieść, że powyższe substancje wchodzą w reakcje z układem GABAnergicznym regulując jego działanie. Uzasadniałoby to tradycyjne zastosowanie gojnika w łagodzeniu bezsenności oraz stanów napięcia nerwowego.
Mam w domu gojnik i co dalej: ano wystarczy zalać 1-2 łyżeczki suszonego surowca szklanką wrzątku i odstawić na 10-15 min do naciągnięcia, najlepiej pod przykryciem. Napar można pić nawet 2-3 razy dziennie, ja lubię z odrobinką miodu. Herbatka górska wykorzystywana jest również zewnętrznie; okłada się nią rany, łagodzi trądzik młodzieńczy, a stosuje się go także w bólach mięśni, skurczach i reumatyzmie.
Tymianek
inaczej macierzanka, tymianek właściwy w starożytnej Grecji uważany był za roślinę pochodzącą od bogów. Podobno miał go zasadzić sam Helios, bóg słońca, na grobie swojej ukochanej Leukotoe. Można się nim wspomagać przy silnych bólach zatok, wykazuje działanie przeciwbakteryjne, ma silne właściwości antyseptyczne, a także wspiera układ pokarmowy. Wyciąg z rośliny łagodzi ból gardła, a nawet stosuje się do dezynfekcji jamy ustnej. W tymianku obecne są cenne substancje aktywne takie jak: olejki eteryczne – w tym tymol i karwakol, garbniki, kwasy foliowe, triterpeny, flawonoidy, węglowodany. Jest w nim też choć nie tak dużo: manganu, selenu, żelaza oraz witaminy z grupy A, B, E, K. Powszechnie stosowany w kuchni tymianek może pobudzać wydzielanie soku żołądkowego oraz pomagać przy biegunkach i zaparciach.
Roślina jest także często wykorzystywana zewnętrznie, może pomóc w: leczeniu grzybicy stóp (moczenie nóg w misce z rośliną), pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej, a nawet do płukania głowy (ma niwelować problem przetłuszczających się włosów oraz łupieżu).
Głóg
to ogólna nazwa roślin należących do gatunku Crataegus, która w Polsce występują bardzo powszechnie. Na świecie istnieje blisko trzysta gatunków głogu. W warunkach naturalnych w formie drzew dochodzi do 10 metrów, choć częściej są to cierniste krzewy wysokie na 3 metry. Ma czerwone małe owoce przypominające jarzębinę.
Głóg to surowiec zielarski – znaczenie farmaceutyczne mają zarówno jego kwiaty, jak i szczytowe liście oraz owoce. Kwiaty głogu zbiera się w maju lub czerwcu, a owoce są zdatne do zbioru we wrześniu i październiku. Jedno i drugie suszymy w temperaturze około 30 st. C, a pod koniec można podkręcić do 50 st. C.
Kwiat głogu zawiera związki flawonoidowe, które działają rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, macicy, dróg moczowych i naczyń krwionośnych. Działanie flawonoidów wykorzystywane jest również w usprawnieniu pracy mózgu. Właściwości zwiększające dotlenienie komórek mózgu wpływają korzystnie na koncentrację i pamięć. Takie działanie jest istotne także w odniesieniu do naczyń wieńcowych, ponieważ zwiększają się dopływy utlenionej krwi do mięśnia sercowego. Ma to istotne znaczenie przy zwalczaniu duszności. Oprócz tego kwiat głogu zawiera procyjanidyny wpływające pozytywnie na obniżenie ciśnienia tętniczego. Ma również wpływ na siłę skurczów mięśnia sercowego. Poprzez zwolnienie ich częstotliwości, powoduje wydajniejszą pracę serca. Wyciąg z głogu bogaty jest w kwas askorbinowy. Niacyna, obecna w wyciągach z głogu wspomaga pracę układu trawiennego. Wysoka zawartość błonnika daje możliwość pozbycia się uporczywych zaparć i poprawia perystaltykę jelit. Witamina PP ułatwia trawienie białek, tłuszczów oraz węglowodanów. Dodatkowo wpływa na kondycję skóry.
